دامپ تراک چیست؟و موارد استفاده از آن

باتوجه به توسعه‌ی روزافزون صنایع سنگین استفاده ازتجهیزات و ماشین‌آلات سنگین مانند دامپ تراک، دردنیای امروزاهمیت بسیاری پیداکرده است. مقصودازصنایع سنگین صنایعی است که تولیدات آنهاسنگین باشد. این اصطلاح درباره‌ی صنایعی که درفرآیندهای تولیدی شان ازمواد یاابزار سنگین استفاده میشود نیزکاربرد دارد. ازجمله صنایع سنگین میتوان صنایع تولیدآهن، صنایع عمرانی،صنایع دفاعی وجنگ‌افزاری، صنایع معدنی و… رامثال زد. در صنایع سنگین الزاماً بایداز ماشین‌آلات سنگین استفاده کرد.مثلاًبرای اجرای عملیات خاکی، ساخت وساز ساختمانهای بزرگ، استخراج معادن و…بایداز ماشین‌آلاتی استفاده کردکه توانایی ظرفیت حمل بار به‌مقدارزیاد را داراباشند. ازجمله ماشین‌آلات سنگین میتوان به لودر،جرثقیل، دامپتراک و…اشاره کرد.

دامپ تراک هاکامیونهای غول پیکری هستندکه برای استفاده‌ی خارج جاده‌ای تعبیه شده‌اند.از دامپتراک‌ها بطورمشخص درمعدنکاری استفاده میشود. این ماشین‌هابرای حمل بارهایی نظیرشن، ماسه،سنگ، باطله های معدنی و… بکارگرفته میشوند.

بطورکلی، باتقریب خوبی دامپ تراک ها بطورمیانگین توان حمل ۹۰تا۳۰۰تن را دارا میباشند. البته این به آن معنانیست که ظرفیت تمام این ماشین‌هادرهمین محدوده تعریف شود؛ این ظرفیت میتوانددرمواردی از ۹۰تن کم تر یااز۳۰۰ تن بیش ترهم باشد. درمعادن ایران عمدتاًاز دامپ تراک هایی که توان حمل باراز۴۰تا ۱۰۰تن رادارند، استفاده میشود.دریک دامپ تراک نوعی معمولاًیک سازه‌ی هیدرولیکی تعبیه شده که برای خالی کردن موادبوسیله‌ی کفه‌ی پشتی‌اش بکارگرفته میشود. بازدهی بالا وسرعت کاری مناسب ازویژگی‌ های بارز دامپتراک‌ها است که استفاده ازآنهارا درزمینهای غیرجاده‌ای وبرای حمل مقدارانبوه بارمناسب میسازد.

معرفی موتور دامپ تراک

بطورکلی، ازدونوع موتور دیزلی والکتریکی برای تأمین نیروی موردنیاز دامپ تراک ها استفاده میشود.استفاده ازموتور دیزلی به اتلاف۷۰درصدی انرژی می‌انجامد،درحالیکه این میزان درصورت استفاده ازموتور الکتریکی به ۳۰درصدکاهش می‌یابد. بااینحال استفاده ازموتور دیزلی نسبت به موتور الکتریکی نیزمزیتهای نظیرذخیره‌ی به‌مراتب آسانترانرژی، اشغال جای کمتر وارزانتربودن رادارا است.مزیتهای ذکرشده‌ درباره‌ی موتوردیزلی باعث میشوند تااستفاده ازاین موتور بجای موتورالکتریکی درصورتیکه ظرفیت دامپ تراک کم تراز ۳۰۰ تن باشدارجحیت داشته باشد؛ امااگرظرفیت آن بیش تراز۳۰۰ تن باشد، بهتراست که موتورهای الکتریکی بجای دیزلی بکارگرفته شوند؛ چراکه درصورت بالابودن ظرفیت، فشارقابل توجهی به سیستمهای انتقال نیرو وارد میشود. بنابراین برای کاهش اتلاف انرژی وهم چنین افزایش طول عمر دامپتراک و قطعات و لوازم یدکی تعبیه‌ شده درآن استفاده ازموتور الکتریکی ضروری است.

حمل دامپ تراک به چه صورت انجام می شود؟

بطورکلی دامپ تراک ها بگونه ای ساخته شده اندکه بتوان هرمحصولی که وزن زیادی داردراحجم نماید. بعنوان مثال،صنایع آهن، صنایع جنگ افزاری،صنایع عمرانی، و …ازدسته از صنایعی است که بااستفاده از دامپ تراک میتوان براحتی وآسانی ضایعات ومحصولات آنها راحمل نمود. از دامپ تراک برای حمل موادی هم چون ماسه،شن، موادزائد وباطله در معدن،سنگ ها،و … استفاده میشود.

دامپ تراک ها، بگونه ای ساخته میشوندکه بتوانند تامقدار بسیارزیادی وزن راتحمل کنند. درواقع اگربه تصاویر این ماشین هانیزدقت کنید، درمی یابیدکه توانایی این دامپ تراک ها درخصوص حمل وزنهای سنگین بالااست. اماحداکثر وزن قابل حمل برای این تراک ها چقدراست؟

بطورکلی، دامپ تراک ها دارای محدودیتهای وزنی هستند.به بیان بهتر، نمیتوان هروزنی رابرروی آنها سوارنمود ودرنهایت انتظار جابجایی راداشت. البته ناگفته نماندکه محدودیتهای حملی برای انواع مختلف دامپ تراک ها متفاوت است.برخی از دامپ تراک ها، بگونه ای ساخته شده اند تابتوانند بارهایی باوزن ۹۰ تا۳۰۰ تن راحجم کنند. برخی دیگراز دامپ تراک ها نیز، میتوانند از۴۰ تا۱۰۰ تن راحجم نمایند. لازم بذکراست که درساختار این دامپ تراک ها به این اصل توجه میشودکه بتوانندسرعت بالایی داشته باشند،وهم چنین بهره وری مناسب وبازدهی ایده آلی را ازخودنشان دهند.

اجزای اساسی دامپ تراک ها

دامپ تراک ها،تاز اجزای متعددی تشکیل شده اند. امابطورکلی، برخی ازاین اجزای، دارای اهمیت بسیارزیادی بوده ودرنهایت، ظرافت زیادی درهنگام ساخت آنها درنظرگرفته شده است. درادامه دومورد از اصلیترین اجزای دامپ تراک ها که بایدبه آن توجه شودرا معرفی نموده ایم.

لاستیک  دامپ تراک

شایدبرای شماجالب باشد اماباید اشاره کنیم که در دامپ تراک ها، ازلاستیک بادی استفاده میشود واین لاستیک های غول پیکر توپرنیستند. چراکه لاستیک های بادی به سرعت بیش تر دامپ تراک ها کمک کرده ومهمتر از همه این که اگراین لاستیک ها توپرباشند، میتوانند سبب شوندتاوزن این ماشین هابیش ترشده ودرنهایت، اصطحکاک زیادی رابرای حمل اشیای ایجادکنند. ناگفته نماندکه دامپ تراک ها دارای لاستیکهای بسیارضخیمی هستند.به همین سبب،این لاستیک ها براحتی پنچرنمیشوند ومیتوانند براحتی درجاده های مختلف حرکت کنند.

دررابطه بالاستیک هم بایدگفت که تمام اینگونه متحرکها که مخصوصادرجاده های ناهموار راه می روندهمیشه توخالی وبادهستند به خاطراین که بتواندبراحتی برروی سنگهاو ناهمواری هاحرکت کند.لاستیک توپر فقط برای مواردی خاص می تواندروی چرخ های عقب نصب شود (جاهایی که دلیل پنچری فوق العاده بالاست وسرعت خیلی خیلی کم
(تقریبالاستیک توپر هیچ کجااستفاده نمی شود)لاستیک دامپ تراک هاهم معمولابادی هستندولی بایک لاستیک بسیارضخیم است.

بایداشاره کنیم که لاستیکهای توپر نیزعواملی هستندکه گاهی اوقات ازآنها در دامپ تراک ها استفاده میشود. چراکه گاهی اوقات، زمینهایی که این ماشین های سنگین برروی آنها میروند، دارای سنگهای نوک تیزمتعددی بوده وممکن است سبب پنچری لاستیک هاشوند. دراین مواقع استفاده از لاستیک های توپر گزینه مناسبی است.

موتور دامپ تراک

دامپ تراک هادارای موتورهای بسیارقدرت مندی هستند. جالب است بدانیدکه درون این ماشین ها،دونوع موتور الکتریکی وهم چنین دیزلی وجوددارد. هرکدام ازاین موتور ها،مزایا و معایب خودرادارند ودرمواقع مختلف، نیازبه استفاده ازاین موتور هامیباشد. ازویژگیهای موتورالکتریکی این است که بااستفاده ازاین موتور، میتوان میزان اتلاف انرژی رابه میزان قابل توجهی کاهش داد. بطوریکه انرژی تلف شده درهنگام کارکردن بااین موتور ۳۰درصد میباشد. امابااستفاده از موتور دیزلی، میزان اتلاف انرژی به۷۰درصد میرسد.

زمانیکه به معدنکاری برای منابع طبیعی می پردازید، تعجبی نداردکه بدانید هرمقدار پول ناچیزچقدر می‌ارزد. طبق گزارشهانه تنهاهزینه معدن کاری،بلکه قیمت موادمعدنی نیزبه صورت ناپایداری افزایش یافته است.این مشکل بدون درنظرگرفتن چالشهایی مانند:ملی‌گرایی منابع است.برای برخورد باقسمتی ازچالش هزینه‌ها،شرکت دولتی بلاز درکشور شوروی سابق وبلاروس فعلی،دامپ تراکی راساخته است که بزرگ ترین نوع دامپ تراک درجهان است،بلاز ۷۵۷۱۰.طول آن معادل دواتوبوس ایستاده پشت هم است.قدرت آن ۶ برابرقوی ترین ماشین فرمول یک است ووزن آن بیش تر ازهواپیمای A380 ایرباس بصورت کاملابارگیری شده است. اگرنزدیک به آن بایستید به زحمت بتوانیدنصف ارتفاع یکی از هشت چرخ آن باشید.این دامپ تراک حدودسال ۲۰۱۳رونمایی شد وبلاز ۷۵۷۱۰در معدن زغال سنگ سیبری کارحمل سنگها رابرعهده دارد. ظرفیت وزنی آن ۴۵۰تن میباشد، که در زمان خود ۸۷ تن بیشتر از رکورد دامپ تراک‌های قبلی است.

برای کمک به حمل بیش ازوزن خودوسیله، سازندگان آن طیف وسیعی ازویژگیهای آن رادراختیار شماقرارداده‌اند. این ماشین هشت چرخ که بصورت چهارجفت چرخ هست را استفاده کرده‌اند درحالی که بصورت معمول شش چرخ میباشد. هرتایر بادی بدون تیوب (تیوبلس) میتواند ۱۰۲تن راپشتیبانی کند، که جمعاقادر به بارگیری بیشترین وزن به علاوه وزن ۳۵۰تنی خوددستگاه میباشد.

این دامپ تراک هیولایی دارای سیستم انتقال قدرت دیزلی –برقی است. دوموتور دیزل ۱۶سیلندر، ژنراتور تولیدبرق رابه حرکت درمی‌آوردکه انرژی برق راتولید وبه چهارموتور الکتریکی انتقال دهد.این راباموتور معمولا چهارسیلندر خودروی خودمقایسه کنید. اگرچه برای دامپ تراکی که وسیله حمل موادسنگین است وبخوبی حرکت کردن وایستادن در سربالایی وسراشیبی معادن اهمیت داردامابلاز ۷۵۷۱۰ حداکثرگشتاور خارق العاده ۱۸۶۲۶ نیوتن متر رادارا است که ۲۴برابر قهرمان مسابقات فرمول یک ۲۰۱۴جهان است که توانسته تولیدکند.

مصرف سوخت تخمینی آن ۱۳۰۰لیتر درهر ۱۰۰کیلومتر جابجایی است، اگرچه ماشینهای حمل کننده درصورت نداشتن باربرای کاهش مصرف سوخت خودمیتوانند یکی از موتورهای خود را خاموش کنند.مهندسین حرفه ای که طراحی سیستم انتقال قدرت آن راانجام داده‌اند، سیستم متحرک همه چرخهارا انتخاب کرده‌اند تاکشش مناسبی برروی هردو محورتوزیع گردد. هم چنین این به آن معنااست که اگریکی ازموتورهای الکتریکی ازدورخارج شوند، دامپ تراک میتواند خودرا به مرکزتعمیرات برساند. این نکته بسیارکاربردی است زیرابرای کشیدن این دامپ تراک، بولدوزرهای بسیارکمی روی زمین وجوددارند.

ازاین که میتوانم این غول رارانندگی کنم،احساس غرور میکنم. این را واشکویچ یک راننده تست بلازگفته ویکی ازدونفری که میتوانندبلاز ۷۵۷۱۰را درمعدن به حرکت درآورند.این دامپ تراک الان درمعدنی توسط ماشین SDS-Ugol بارگیری میشودکه از بزرگ ترین شاول‌های دنیا است.هم چنین اوگفته است:راندن آن به آسانی انجام میگیردفقط زمانی برای عادت کردن به ابعادآن موردنیازاست.سیستم چهارچرخ متحرک آن سبب میشودتا به آسانی دروضعیت سخت مسیرنیز حرکت کندمانند جاده‌های لغزنده وترمز بخوبی عمل میکند.

نکته کوچک اما مهمی وجوددارد که دامپ تراک‌ های غول پیکرمیتوانندبارهای بزرگی راحمل کنند، اگربتوانند به آسانی مانوردهند وجاگیری نمایند. آن چیزیکه این امکان رابه راننده میدهد تابه هرجایی که میخواهند بسرعت منتقل شوند، سیستم چرخش هردومحور است. شعاع چرخش این دامپ تراک ۱۹.۵متر است. بیش ترشعاع تراک کوچک تر بلازکه مدل ۳۶۰است، شعاع چرخش ۱۷.۲متر رادارا است.این دامپ تراک با۸.۲ مترارتفاع، بیش ترین سرعت ۶۴کیلومتر برساعت است ومیتواند با۴۰کیلومتر برساعت شیب گرادیان ۱۰ درصدرا بالا رود وتا ۱۸درصد رامدیریت کند.مهندسین حرفه ای به لطف سیستم اتصال ریموت میتوانندکارایی وعیب‌یابی مشکلات بلاز۷۵۷۱۰را بوسیله نرم‌افزار جدید خوداز دفترکار جورجیا درآمریکا بررسی کنند.دودستگاه جدید بلاز۷۵۷۱۰ اس دردست ساخت است. قیمتی که برای آن درنظرگرفته شده است حدود ۶میلیون دلاراست.

رکوردجهانی گینس درحال حاضر برای عنوان بزرگ ترین دامپ تراک جهان، دراختیارلیبهر T282Bساخت آمریکاست که ظرفیت ۳۶۳تن را دارا است. بنابراین غول بلاروسی میتواند اثبات کندکه رکوردجدید مشهورجهان است. بزرگ ترین دامپ تراک‌های جهان بعدازبلاز ۷۵۷۱۰، را میتوان کاترپیلار ۷۹۷F، کوماتسو ۹۸۰E-4، ترکس MT 6300AC، لیبهر T284 همگی باحداکثر ظرفیت ۴۰۰تن دانست.

عوامل موثر در انتخاب دامپ تراک چیست؟

برای انتخاب موتورو دامپ تراک مناسب درشرایط مختلف بایدبه این مساله توجه کردکه میزان ظرفیت دامپ تراک چقدراست؟ درصورتیکه میزان ظرفیت این ماشین، بیش تراز۳۰۰ تن باشد، بهتراست که از موتور الکتریکی استفاده شود. امادرصورتیکه ظرفیت این دامپ تراک ها کم تر از۳۰۰ باشد، میتوان از موتور های دیزلی نیزاستفاده کرد.

۱٫منبع تغذیه با نیروی الکتریکی:

اگرظرفیت دامپ تراک بالاتر از۳۰۰تن باشداولویت باموتورهای الکتریکی است وحتی درهرچرخ یک موتور الکتریکی. علت استفاده ازنیروی الکتریکی این است که می شودباهر گشتاوری که روی محورموتور اعمال شودباز هم آن راراه اندازی کرد.

موتورهای الکتریکی بااین که۳۰٪ انرژی تلف میکنند تابه انرژی مکانیکی تبدیل شوندولی بایداین رادرنظر گرفت که خودانرژی الکتریکی نهایتاتوسط یک ژنراتور که نیروی خود رااز سوخت تهیه کرده وخود آن ژنراتورهم ۳۰٪اتلاف انرژی داشته تاتبدیل به انرژی الکتریکی شود ودرانتقال هم ۱۰٪ را ازدست میدهد. علت استفاده ازنیروی الکتریکی این است که می شودبا هرگشتاوری که روی محورموتور اعمال شود باز هم آن راراه اندازی کرد.

۲٫منبع تغذیه با نیروی دیزلی:

موتورهای دیزل درسته که ۷۰٪انرژی راتلف میکنندولی ذخیره انرژی(سوخت یاگازوئیل) بسیارراحت ترارزانتر و کم جاترهست

نکات ایمنی در استفاده از دامپ تراک

کاربا دامپ تراک همانندکار باهرماشین سنگین دیگری میتواندخطرات احتمالی خودرا بدنبال داشته باشد؛بنابراین مجموعه‌ای ازنکات ایمنی ضروری است. بطورکلی، اپراتوربایداز ایمن بودن محدوده‌ی کاراطمینان حاصل کند.سطوح اطراف بایدپیش ازکار باماشین بررسی شده باشد. تمام سیستمهای کنترل‌کننده‌ی تعبیه‌شده درماشین نیزباید بطورمرتب توسط اپراتور بررسی شوند. پرهیزازحرکت پیش ازآنکه موتورها به فشارمدنظر برسندضروری است. بایدتاجای ممکن ازبرخورد صخره‌های تیزباماشین جلوگیری به‌عمل آید. هنگام بارگیری ماشین بایدازسایر وسایل نقلیه فاصله‌ی لازم راداشته باشد. اپراتور حتماًباید مواظب پله‌ها وچاله‌هایی که برای انفجارحفر شده باشد ودرحین رانندگی فاصله‌ی لازم رااز آنهاحفظ کند.

انواع موتور در دامپ تراک

بطورکلی، ازدو نوع موتور دیزلی والکتریکی برای تأمین نیروی موردنیاز دامپ تراک‌ ها استفاده میشود. استفاده ازموتور دیزلی به اتلاف ۷۰درصدی انرژی می‌انجامد، درحالیکه این میزان درصورت استفاده از موتورالکتریکی به ۳۰درصد کاهش می‌یابد. بااینحال استفاده از موتور دیزلی نسبت به موتور الکتریکی نیزمزیتهای نظیرذخیره‌ی به‌مراتب آسانترانرژی، اشغال جای کمتر وارزانتر بودن رادارا است.

مزیتهای ذکرشده‌ درباره‌ی موتور دیزلی باعث میشوند تااستفاده ازاین موتور بجای موتور الکتریکی درصورتیکه ظرفیت دامپ تراک کم تر از۳۰۰تن باشد ارجحیت داشته باشد؛امااگر ظرفیت آن بیش تراز۳۰۰ تن باشد، بهتراست که موتورهای الکتریکی بجای دیزلی بکارگرفته شوند؛ چراکه درصورت بالابودن ظرفیت، فشارقابل توجهی به سیستمهای انتقال نیرو وارد میشود. بنابراین برای کاهش اتلاف انرژی وهم چنین افزایش طول عمر دامپ تراک و قطعات و لوازم یدکی تعبیه‌ شده درآن استفاده از موتورالکتریکی ضروری است.

نتیجه نهایی

درنهایت استفاده ازنیروی انتقال قدرت ادغام شده دو موتور،سیستم مکانیکی پیچیده‌ ای است. بنابراین نگرانیهایی درمورد بازدهی ومصرف سوخت وجوددارد. اماحتی اگرمقدار ناچیزی درهزینه هرتن بارکاهش ایجادکند، میتواندتاثیر شگرفی برهزینه‌های تولیددر بعضی ازمعادن بزرگ زغال سنگ،آهن ومس بگذارد.

همانطورکه درابتدااشاره کردیم، امروزه استفاده از ماشین‌آلات سنگینی نظیر دامپ تراک ها باتوجه بشدت گرفتن اهمیت صنعت معدن دردنیای امروزیک ضرورت بشمار میرود. انواع و اقسام دامپ تراک ها باظرفیتهای مختلف توسط کمپانیهای مختلفی تولیدمیشوند. صنعت‌گران باتوجه به نیاز وظرفیت مدنظرخود میتواننداز دامپ تراک ها باظرفیتهای مختلفی استفاده کنند. درعین حال،رعایت نکات ایمنی برای حفظ سلامتی افراد وهم چنین جلوگیری ازخراب شدن ماشین ضروری است. بارعایت نکات ایمنی میتوان ازبروز هرگونه خسارت مالی و جانی جلوگیری کرد.